Pol Bury

Mens

Pol Bury werd geboren in 1922 in Haine-Saint-Pierre (Henegouwen) en overleed op 28 september 2005 te Parijs. Hij begon als schilder maar zijn verbeelding vond pas echt vrijheid toen hij het platte vlak achter zich liet.

Bury was een man van precisie en poëzie, evenveel ingenieur als dromer. Hij observeerde de wereld als een mechanisch organisme: beweging, spanning, rust — elk met zijn eigen adem.

“Ik wil bewegingen maken die niets vertellen, maar alles laten voelen.”

Moment

Terwijl in de jaren ’50 de technologische wereld versnelde, koos hij al snel zijn eigen pad: kinetische kunst, waarin sculpturen en objecten subtiel bewegen.

Bury maakte de beweging traag — bijna onmerkbaar, als de adem van een beeld. Zijn motoren, magneten en pendels bewegen zó langzaam dat de tijd voelbaar wordt.

Deze radicale traagheid was geen gimmick maar een filosofie: een uitnodiging tot zien in plaats van kijken.

Vanaf het einde van de jaren ’60 begon Pol Bury te werken met water, het meest trage, levende en veranderlijke materiaal van allemaal. Zijn fonteinen, geplaatst in steden als Parijs, Brussel, San Francisco en New York, vormen bewegende landschappen van reflectie.

Straaltjes, bollen, platen en pijpen bewegen nauwelijks zichtbaar, het water pulseert ritmisch als een ademhaling. Deze fonteinen zijn kinetische gedichten in de openbare ruimte: ze vertragen het tempo van de stad en nodigen de voorbijganger uit tot kijken, tot luisteren naar het water dat denkt.

Materie

Bury werkte met staal, koper, hout, water en later met waterstralen en klokken. Zijn sculpturen zijn machines zonder functie, architecturen van tijd.

Soms zijn het rijen metalen pinnen die langzaam buigen, soms schijven die traag kantelen als ademhalingen van staal. Hij speelde met magnetische velden en motorische impulsen, waardoor zijn werken voortdurend tussen controle en vrijheid balanceren.

Het oog wordt gedwongen om te vertragen het oor hoort stilte als muziek.

Pol Bury schilderde niet meer met kleur maar met tijd.

Wat is zijn grootste verdienste in de kunstgeschiedenis?

Pol Bury herdefinieerde beweging in de kunst. Waar kinetische kunst vaak spectaculair of luid was, maakte hij haar introspectief, intiem, menselijk.

Hij bracht tijd in de beeldhouwkunst, niet als effect, maar als onderwerp. Zijn sculpturen nodigen uit tot rust — tot aandacht als vorm van bewustzijn.

Hij was een pionier die techniek poëtisch maakte en het concept van “stilte in beweging” een plaats gaf in de moderne kunst.

Kan hij als Belgische of Vlaamse meester beschouwd worden?

Zonder twijfel. Pol Bury behoort tot de grote Belgische vernieuwers van de 20e eeuw, naast Magritte, Panamarenko en Leblanc.

Waar Magritte droomde en Panamarenko vloog, liet Bury de tijd zelf ademen. Zijn werk combineert Vlaamse ambachtelijkheid met internationale visie (Verenigde Staten, Japan). Hij is de meester van de traagheid - de kunstenaar die toonde dat beweging pas betekenis krijgt als ze bijna stopt.

Waarom moet een werk van hem in elk huishouden hangen?

Omdat een werk van Pol Bury tijd vertraagt. Zijn sculpturen en objecten brengen rust in een wereld die te snel draait. Ze dwingen je om aandachtig te worden, om te kijken hoe stilte zich verplaatst.

Een Bury in huis is een gesprek met de tijd en een zachte herinnering dat schoonheid zich niet haast.

Zijn kunst leert kijken met geduld, luisteren met de ogen en voelen met stilte.

Zou een kunstwerk zijn waarde behouden op termijn?

Absoluut. Pol Bury’s werk heeft een blijvende historische én emotionele waarde. Zijn kinetische objecten zijn vertegenwoordigd in de collecties van het MoMA (New York), Centre Pompidou (Parijs), KMSKA en M HKA (Antwerpen) en vele andere.

Zijn nalatenschap is stevig: in de hedendaagse kunstwereld wordt traagheid opnieuw gezien als radicaal en zeldzaam. Zijn marktwaarde is stabiel, maar zijn culturele invloed groeit voortdurend omdat hij is een referentie voor elke kunstenaar die beweging, stilte en tijd onderzoekt.

In een eeuw van snelheid blijft Pol Bury de meester van het trage wonder.