Paul van Houydonck

Mens

Paul Van Hoeydonck werd geboren in 1925 in Antwerpen. Hij studeerde kunstgeschiedenis en archeologie, maar koos voor de toekomst in plaats van het verleden. Vanaf het begin was hij gefascineerd door de relatie tussen mens, techniek en universum. Terwijl anderen de aarde schilderden, keek Van Hoeydonck omhoog — naar sterren, ruimte, en de droom van gewichtloosheid.

Zijn atelier was geen toevluchtsoord, maar een lanceerplatform. Zijn denken: helder, methodisch, bijna wetenschappelijk. Zijn emotie: stil, maar tastbaar in elke lichtreflectie.

“Ik wil dat de mens zichzelf terugvindt in het licht,” zei hij. “Want dat is wat overblijft als alles verdwijnt.”

Moment

In de jaren zestig stond de wereld onder invloed van technologie en verbeelding. De mens zette zijn eerste stappen op de maan — en Paul Van Hoeydonck volgde met penseel en sculptuur. In 1971 werd zijn miniatuurbeeld Fallen Astronaut het enige kunstwerk op de maan, geplaatst door de Apollo 15-missie.

Toch ligt zijn ware betekenis niet in dat ene historische moment, maar in de visuele poëzie van zijn werk: in zijn lichtobjecten, transparante sculpturen en reflecties van de ruimte in glas, plastic en metaal. Waar anderen kosmos zagen, zag hij menselijke aanwezigheid in leegte.

Materie

Van Hoeydonck werkt met licht, plexiglas, aluminium en spiegel — materialen die niet schilderen, maar reflecteren. Zijn kunst is geen oppervlak, maar een energieveld.

In de jaren ’70 begon hij aan zijn reeks Lightworks: objecten waarin licht niet iets belicht, maar zelf het onderwerp wordt. Het zijn composities van transparante vormen, waar licht doorheen breekt en schaduwen meeschildert.

Elke Lightwork verandert voortdurend met de inval van de zon of een lamp — ze zijn levende schilderijen, dirigeren de ruimte zoals muziek lucht vult.

Hier is de schilder niet langer degene die kleur aanbrengt, maar degene die licht componeert.

De Lightworks tonen de kern van Van Hoeydonck’s denken: de mens als spiegel, het licht als geheugen.

Wat is zijn grootste verdienste in de kunstgeschiedenis?

Paul Van Hoeydonck bracht de mens terug in dialoog met het oneindige. Hij was de eerste kunstenaar die letterlijk kunst buiten de aarde plaatste. Zijn werk overbrugt de lyriek van het licht met de rationele orde van technologie.

Hij toonde dat moderniteit niet kil hoeft te zijn — dat plexiglas en metaal kunnen ademen, dat licht emotie heeft, dat de toekomst menselijk kan zijn.

Kan hij als Belgische of Vlaamse meester beschouwd worden?

Ja. Van Hoeydonck is een van de zeldzame Belgische kunstenaars met een internationaal mythische status. Hij staat in lijn met Magritte’s verbeelding, Leblanc’s structuur en Peire’s verticaliteit — maar hij richt zijn blik verder: naar de ruimte, naar de tijd, naar de toekomst.

Zijn werk verenigt Vlaamse precisie met kosmische poëzie. Hij is geen meester van het doek, maar van het licht zelf.

Waarom moet een werk van hem in elk huishouden hangen?

Omdat een werk van Van Hoeydonck ruimte schept in het hoofd. Zijn kunst is als adem in glas — het verandert met jouw blik. In een tijd van overvloed en lawaai herinnert zijn werk ons eraan dat stilte en licht genoeg zijn. Zijn Lightworks brengen niet alleen licht in een kamer, maar licht in de geest.

Een Van Hoeydonck in huis is een herinneringdat wijzelf ook sterrenstof zijn.

Zou een kunstwerk zijn waarde behouden op termijn?

Ja. Zijn werk heeft historische, symbolische én esthetische waarde. Het bevindt zich in musea wereldwijd, waaronder M HKA, KMSKA en MoMA. Met de blijvende fascinatie voor ruimtevaart en duurzaamheid groeit zijn relevantie opnieuw. Zijn Lightworks worden gezien als voorlopers van de digitale en interactieve kunst van vandaag.

Zijn waarde is niet enkel economisch, maar existentieel —hij gaf licht een stem en stilte een vorm.