Karel Appel

Mens

Karel Appel werd geboren in 1921 in Amsterdam, in een arbeidersgezin waar discipline en eenvoud vanzelfsprekend waren. Appel was driftig, gulzig, luid. Een kunstenaar die leefde op intuïtie. Hij reisde door Europa, werkte in Parijs, New York, Rome en bleef overal zichzelf: ongefilterd, intens, menselijk.

“Ik schilder als een barbaar,” zei hij, “omdat beschaving me verveelt.”

Moment

In 1948 was Appel medeoprichter van de beweging COBRA, een groep kunstenaars uit Kopenhagen, Brussel en Amsterdam die het rationalisme van de naoorlogse kunst afwees.

Hun credo: vrijheid, fantasie, spontaniteit. Ze vonden inspiratie in kindertekeningen, volkskunst en primitieve vormen. Appel werd het gezicht van die beweging, met schilderijen die trilden van kleur en energie.

Na de COBRA-jaren bleef hij zijn eigen pad volgen. Zijn werk werd groter, luider, intenser en meer sculpturaal, meer muzikaal. Hij schilderde, tekende, boetseerde, dichtte en zong met zijn handen.

Materie

Appel schilderde niet op het doek, maar in het doek. Zijn lagen verf zijn dik, pasteus, lichamelijk. Kleur werd substantie — een levend organisme.

Zijn rood is warm, zijn blauw zingt, zijn geel gloeit als zonlicht in verf. Elke streek is een gebaar, elke vlek een emotie. Zijn sculpturen volgen hetzelfde principe: vormen die lijken te dansen, lachen, ademen.

Zijn kunst is niet abstract, maar levend vlees van gevoel.

Wat is zijn grootste verdienste in de kunstgeschiedenis?

Karel Appel bevrijdde de schilderkunst van denken. Hij herontdekte het primaire gebaar, de directe relatie tussen hand, kleur en emotie.

Hij toonde dat kunst niet rationeel hoeft te zijn om diepzinnig te zijn. Zijn invloed reikt van Europese expressie tot Amerikaanse action painting. Hij schonk de naoorlogse kunst haar levenslust terug.

Kan hij als Belgische of Vlaamse meester beschouwd worden?

Hoewel geboren Nederlander werkte Appel een groot deel van zijn leven in België en Frankrijk. Zijn spirituele verwantschap met de Vlaamse expressieve traditie is duidelijk: hij deelt met Permeke, Raveel en Bogart de drang om de wereld fysiek te voelen.

Appel is een meester van de emotie: grenzeloos, eerlijk, vol adem. Hij hoort thuis in de bredere familie van Europese meesters die de menselijke ervaring centraal zetten.

Waarom moet een werk van hem in elk huishouden hangen?

Omdat een werk van Appel de energie van het leven zelf draagt. Zijn schilderijen brengen warmte, kracht en vrijheid. Ze spreken niet tot het verstand, maar tot het hart.

Een Appel in huis is als een venster op pure vitaliteit: een herinnering dat kunst geen luxe is, maar een vorm van ademen.

Zijn werk wekt je op, elke dag opnieuw.

Zou een kunstwerk zijn waarde behouden op termijn?

Zonder twijfel. Karel Appel behoort tot de grote internationale namen van de 20e eeuw. Zijn werk is opgenomen in collecties van o.a. MoMA, Centre Pompidou, Tate Modern, Guggenheim, KMSKA.

Zijn marktwaarde is stevig, maar zijn culturele waarde is van een ander kaliber: hij beïnvloedde generaties kunstenaars en blijft een symbool van vrijheid in expressie.

Zijn kleuren verouderen niet, ze leven.